In Memoriam Riet van Rooij
Als je delen mist, komt gerust nog eens terug. De pagina is nog niet af. Ik blijf er voorlopig mee bezig.
’s Avonds laat op 11 juni 2022 overleed Riet. Op dat moment was tien maanden bekend dat ze een vergevorderde en uitgezaaide darmkanker had. Toen ze de diagnose en de prognose vernam en het voorstel aanhoorde om met een chemokuur te beginnen, daarna een operatie toe te passen en daarna weer chemo, vloekte ze hardop. De arts keek haar met verbazing aan. “Chemo is niet met leven verenigbaar.” Sprak ze.
Na dit gesprek zei ze vol hartstocht: “Ik ga léven!” Dit was het eerste van een aantal glasheldere besluiten, waarvan er nog vele zouden volgen. Ze volgde haar lijf en haar haarzuivere intuïtie Ik had de eer haar te vergezellen.
Op donderdag 16 juni vond de uitvaart in besloten kring plaats. Omdat veel mensen er niet bij konden zijn op deze pagina een indruk van die gebeurtenis.
Ze wilde op een baar gecremeerd worden. Links zie je hoe die geworden is. Ik heb hem samen met Stephan gemaakt. Hij bestaat uit planken van Lindehout, een van haar lievelingsbomen. Er zitten geen handvatten aan, maar stukken touw zoals je die op een zeilboot tegen komt. Aan het hoofdeind heb ik een extra touw gemaakt, omdat bekend is dat dat extra zwaar is.
Riet heeft de laatste jaren van haar werkzame leven, graag en veel in de Ooij bij Nijmegen gewerkt. De keuze om de uitvaart te laten plaatsvinden in het kerkje van Persingen lag voor de hand; het land waar ze zoveel vertoefd en gezworven had. Voordat de ceremonie begon was er gelegenheid om bloemen, tekeningen aandenken en andere mooie dingetjes tussen de plooien van haar zelfgemaakte lijkwade te steken.
Anne opende de ceremonie: "Zeven lichtjes, aangestoken door Hans, Jesse en Yvonne, Maris en Cyrilla, en ook Kate en Emily hebben een lichtje aangestoken voor hun oma We zijn hier samen rondom Riet binnengedragen door vriendinnen op de baar die gemaakt is door Hans in de lijkwade die Riet zelf heeft gemaakt Welkom hier in het kerkje van Persingen, deze eeuwenoude bijzondere plek in de Ooij, waar Riet zo graag was de rivier, de ruimte, het warme gras, de kruiden de natuur dichtbij We zijn bijelkaar gekomen, familie van Riet en Hans, vrienden en vriendinnen van vroeger of sinds kort, en ook de mensen die er vandaag niet bij konden zijn en de overledenen die bij ons horen, zijn erbij in gedachten Wij samen gaan Riet uitgeleide doen Het afscheid van Riet is al maanden bezig sinds ze wist dat ze ongeneeslijk ziek was Ze is zó liefdevol omringd en verzorgd, en zij was zo helder in aandacht voor wat het leven van je vraagt, voor wat er echt toe doet: de liefde dichtbij Op de mail die wij allemaal kregen stond: Wij hebben veel van je geleerd. Ik ben Anne. Riet en ik zijn samen afgestudeerd aan de universiteit. Wij waren heel leergierig maar we hadden zo onze eigen ideeën, wij vonden dat we moesten bestuderen wat er in het gewone leven echt toe deed. En wat wij leerden wilden we overdragen, dat zijn we blijven doen Riet dook in het onderwerp zwangerschap en geboorte, Jesse kwam Ja dat is wat, dat we geboren worden, geboortelijk zijn, ik was daar toen nog niet zo mee bezig En nu doe je me voor wat sterven is, wat dat kan zijn, hoe je daar aandachtig naar toe kunt leven En je draagt het over aan ons allemaal Zo heeft ieder van ons dingen van Riet die ons raken, die gaan we met elkaar delen zo dadelijk als enkele mensen hier over Riet vertellen en zingen en straks, als we Riet uitgeleide hebben gedaan en wij achterblijven Dat steunt in het verdriet om het missen van Riet"
Jos begon met een citaat: "We zijn bang het leven te verliezen door de dood, maar zonder de dood verliezen we het leven." Enige tijd geleden vroeg Hans mij als goede vriend van hem hier iets te zeggen. Ik vroeg ik me af of dat dan een grafrede zou zijn, of een leefrede. Maar voor Riet spreken is beide tegelijk, want voor haar waren leven en dood nauw verbonden. Over Riet spreken is voor mij bovendien ook een beetje over Hans spreken. Jullie kennen elkaar al zo lang en dat vind ik zó bijzonder. De kunst van een lange relatie is niet alleen de liefde, maar zowel het kunnen dragen van jezelf, als van elkaar. Autonomie in verbondenheid. En daar werkten jullie de laatste jaren hard aan op een prachtige manier. Riet ken ik als een echte dame, die graag de touwtjes in eigen hand hield. Die op liefdevolle manier eigenwijs en duidelijk was, soms héél duidelijk. Dat laatste heb ik persoonlijk kunnen ervaren. Ze leefde bewust, weloverwogen en zocht de waarheid. Die waarheid is te vinden in denken en voelen, maar betekent niks zonder de waarheid van het hart. De laatste jaren had Riet haar hart wijd open. Ze was zoveel meer in verbinding met de wereld, en bleef daarbij dicht bij zichzelf.
En zo deed ze het ook tijdens het ziekteproces. Riet wist precies wat ze wilde. Was baas in eigen buik. Ze heeft weloverwogen geleefd en is weloverwogen gestorven. Het is Riet ten voeten uit. Ik bewonder haar daarom. Ze is voor mij een voorbeeld geworden. En Hans was bereid dat proces te faciliteren, zich dienstbaar op te stellen. Want dat is Hans ten voeten uit. De manier waarop Riet haar stervensproces doorliep heeft me een stap verder gebracht in mijn eigen denken en voelen over de dood, een thema waarmee ik al lang worstel. Leven en sterven horen zó bij elkaar. Ze zijn als de eeuwige golfslag van de adem van God. Als we geboren worden blaast God ons leven in, als we sterven blazen wij de laatste adem uit, en geven onze geest terug. Een eeuwig durend proces. Je mag voor God ook natuurkracht invullen, of iets anders. Riet kon in die golfslag meegaan. Als sjamaan was ze vertrouwd met de oneindige bewegingen van de natuur, van leven en dood, en hoe wij daar deel van zijn. Ik geloof dat Hans het onlangs had over ons lichaam als een kosmonautenpak. Nou, dat leggen we af en we gaan terug naar huis. Een mooi beeld vind ik. In ons laatste contact, op de dag dat ze in slaap werd gebracht, zei Riet dan ook dat ze haar lichaam, dit omhulsel, ontslag had verleend. Wat haar er overigens niet van weerhield nog van een waterijsje te genieten. Ze was op weg naar die onmetelijke oceaan. Op weg naar huis; haar moeder was bezig het huis op orde te maken. Ze zag er zó mooi uit! Eerder zei Riet dat het leven haar niet altijd gemakkelijk was gevallen. Het luchtte haar ook op dat ze mocht stoppen met haar best te doen. Dus kunnen we vandaag ook gelukkig zijn voor haar. Haar probleem is het niet meer, dit oplossen in de eeuwigheid. Ze ging in vrede. Dat is natuurlijk hartstikke fijn, maar wij blijven achter. Er valt een gat. We gaan haar missen. Hans en de kinderen op de eerste plaats, de verdere familie, de vele vrienden die als een soort tribe om hen heen staan. Lieve Riet. Wie weet waar jij nu bent, wat je hoort, ziet. Misschien kijk je glimlachend toe en zie je dat het goed is. Citaat: Overwegen hóe te leven, doet niet iedereen. Overwegen hoe te stérven, doen alleen de dapperen. Zij gaan opgelucht en in vrede te water. Net als jij."
Marita citeerde Riet uit een appje dat ze haar stuurde: "Vandaag tweede ronde achter de naaimachine, waar ik twee kleuren linnen samenvoeg tot één grote doek van drie bij drie waar straks, als ik mijn lichaam verlaten heb, mijn aardse behuizing in gewikkeld wordt voor de laatste reis. Ik vind het leuk om te doen. Lang geleden dat ik zo nijver was met stof en speld. Zoals we er negen maanden over doen om toe te leven naar de geboorte van onze kinderen, zo kunnen we, als het ons gegeven wordt, maand na maand toeleven naar onze eigen geboorte, in de wereld van de ziel. Uit het lijf, naar een volgende fase. Ondanks alle kommer en kwel heeft het ook iets moois voor mij. Zo rijk om bewust mee te maken. Kus! P.S. Hoe is het vrouwke?"
Wil herdacht haar jongere zus als volgt: "Iedereen hier aanwezig heeft herinneringen aan Riet. Ons Riet, mijn zusje, heeft ons verlaten en ik zal haar vreselijk missen. Ze was de jongste van drie zussen. Els is de oudste. Ik ben Wil, de middelste. In onze kinderjaren hadden we het fijn met elkaar. In het grote huis met enorme tuin konden we naar hartenlust spelen. Later woonden we in een minder groot huis. Daar deelden we samen een slaapkamer. We fantaseerden dat we 2 zigeunermeisje waren, Jovita en Maribella. In dat huis werd Frans geboren, ons broertje, een nakomertje. We groeiden op en met elkaar kregen we de ziekte en het overlijden van ons pap te verwerken. Riet zat toen nog op de middelbare school. Al liepen onze volwassen levens niet altijd parallel, de warme liefdevolle band bleef. De zorg in de laatste jaren van ons mam deelden we harmonieus. Zij werd maar liefst 92. Door alles of ondanks alles, wat we in het leven meemaakten, waren we de laatste jaren weer heel close. Een warme herinnering aan mijn lieve, wijze, empathische zusje zal altijd bij me blijven."
De speech van Berna "Lieve Riet en nabijen van Riet. Ik ben Berna. Riet en ik waren meer dan een half leven vriendinnen. Een van Riets favoriete citaten stuurde ze me toen ik zestig werd. Het komt van Hans Korteweg: 'Nu ik weet dat ik later niets meer wordt staat alles in een helder licht, het licht waarmee ik zie. Dit bestaan is doortrokken van Gods adem. Niets hoeft gedaan te worden. Niets extra's. Alles is genade. Alles is geschenk. Daar kunnen wij niets aan veranderen. Totaal geluk is onvermijdelijk.' Onze vriendschap was doortrokken van de zoektocht naar betekenis en naar taal, uitreiken naar elkaar, manieren om elkaar te vinden, delen wat ons bezielt. We waren beiden schrijfsters, voerden een omvangrijke briefwisseling en konden elkaar stevig de waarheid zeggen. Ergens in het midden kwamen we elkaar tegen, tussen de wereld van innerlijk sjamanisme en lichaamsgerichte psychotherapie in de taal van het hart. We lieten elkaar nooit vallen. Een kant waar ze dol op was is het viswijf, die had ze graag meer willen leven. Tegen het kozijn van de keukendeur geleund terwijl ik thee zet doet ze het op zijn plat brabants voor, vrijgevochten, geen blad voor de mond. De laatste maanden zijn aangebroken, we weten het niet. We stellen samen dankbaar vast dat we niets anders gedaan hadden als we dit van te voren geweten hadden. Onze ontmoetingen - het kan elke keer de laatste zijn - zijn liefdesverklaringen aan herkenning en dat we daarnaast de moed hadden voor verschil. De laatste keer was intens en licht, alsof we elkaar volgende week gewoon weer zouden zien. We hebben het over inspiratie, over de kracht van Maria Magdalena voor vrouwzijn. Dan zeg je: 'kom we gaan op reis door mijn huis.' Ik krijg instructies hoe ik je moet steunen de trap op. Onder je billen. Stevig. Uit de kast boven pak je het boek De verboden vrouw spreekt. Terug in bed vraag ik je om een opdracht. Je pakt je vulpen. 'Er komt niets' zeg je. Even blijft het stil. Dan: 'Ga maar even naar beneden, en vraag Hans over het eten, of hij dadelijk komt overleggen.' Even later horen we je roepen. Je geeft me het boek, met een krachtige opdracht, die eindigt met: 'We komen elkaar tegen, weer en weer en weer.' En zo is het. 'Afscheid nemen bestaat niet Kom als de wind die je voelt en de regen Volg wat je doet als het licht van de maan Zoek me in alles dan kom je me tegen Fluister mijn naam En ik kom eraan.'
Ik ben Jaap van Wayenburg, broer van Hans, zwager van Riet. Hans, je kinderen en kleinkinderen, familie en vrienden, 'Wij allemaal hebben meegeleefd met de laatste 9 maanden van Riet’s leven, hoe zij in een gezond leven plotseling te maken kreeg met een dodelijke ziekte. Meegeleefd met hoe Hans en Riet en Jesse en Yvonne, Maris en Cyrilla deze 9 maanden beleefden. Wij willen Hans bedanken voor het mailen, whatsappen en telefoneren en uit die communicatie wil ik wat vertellen. Riet die veel bezig was met het leven in de 9 maanden voor de geboorte, met de geboorte en de begeleiding van de geboorte, kreeg zelf 9 maanden waarin zij zich voorbereidde op de dood, waarin zij haar man, haar kinderen, haar kleinkinderen, familie en vrienden voorbereidde op haar overlijden. Zij deed dat in onze ogen zeer krachtig, aanvaarde dat het niet anders kon, ging ook te rade bij dichters en schrijvers én zij liet ons meedelen in haar gedachten in die 9 maanden. Enkele bijzondere gedachten van haar wil ik hier weergeven en misschien kennen jullie die al maar ik vond ze zo bijzonder want ze zijn van haarzelf: "Een lucifer ben ik, ik breng licht. Ik steek aan. Een aanraker ben ik. Met mijn Zijn en met mijn Vallen en Opstaan. Een omarmer: ik omarm het leven zoals het is; met alles…..ik léér het omarmen en op twee sporen tegelijk te reizen: overgave aan mijn eindigheid én mijn verlangen in een lijf te zijn, te voelen, me te uiten, te lachen, te plagen, te huilen, fel te zijn, te LEVEN. Te luisteren, te fluisteren. Ontdekkingsreiziger, stap voor stap ontdekken waar het geschenk van mijn leven over gaat. Van uur tot uur, dag tot dag. Hier! Nu!" En dan gaat zij verder: "En ik gebruik 3 soorten paddestoelen in tabletvorm." Dit moet ons aan het denken zetten, wij die het leven vaak als vanzelfsprekend nemen kunnen NU opnieuw ontdekken met haar gedachten over dit leven. Dit geeft zij ons mee nu, vandaag. bijzonder toch? Riet stuurde ons een kaart met een afbeelding van een sterke vrouw, dat was voor haar het ideaalbeeld: een vrouw die zich niet de kaas van het brood liet eten, was haar commentaar en: “ Dat heb ik moeten leren. Lange tijd was ik zo raakbaar dat ik wel wat haren op mijn tanden gewild had." Maar Riet was zachter. “Nu in het ziekte proces besef ik hoe ik verinnerlijkt ben, wat ik ook als strevenswaardig heb gezien, een zacht kracht, een ruime blik. Ik weet zoveel beter waar ik sta en wat ik in huis heb……” en dat was nogal wat. Ze is een bewonderenswaardig voorbeeld voor ons, ik spreek hier ook namens Truusje, mijn vrouw, en namens mijn zus en mijn broers. De kracht die Riet gaf spreekt ze ook uit in een wens: “Wat een tijd gaan onze kinderen en kleinkinderen tegemoet ? Hopelijk zijn hun krachten zeker zo sterk als het machtsvertoon nu in onze geschiedenis. Zelf licht en open-van-hart blijven zie ik als antwoord, als kracht in onze reis hier op aarde." Dank je wel Riet.'
Om onderstaande foto's groter te zien, klik er op:
Wordt vervolgd